2ο Δημοτικό Σχολείο Γρεβενών Ε1΄τάξη          Γρεβενά, 22  Φεβρουαρίου 2013

Το πρώτο τμήμα της Πέμπτης τάξης (Ε1΄) του 2ου Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών  στα πλαίσια του προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων πραγματοποιεί το Σχολικό Έτος 2012-2013 δραστηριότητα με τίτλο:  «Ιστορία, πολιτισμός, ήθη-έθιμα, παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου μου». Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας, μεταξύ των άλλων, θα συγκεντρώσουμε με τη μέθοδο της συνέντευξης πληροφορίες και παλιές φωτογραφίες. Αυτές τις φωτογραφίες θα τις σαρώσουμε, δηλαδή θα τις δώσουμε ψηφιακή μορφή, ενώ τα κείμενα θα τα γράψουμε στον Η/Υ και σταδιακά θα τα δημοσιοποιήσουμε, με σκοπό πρώτα απ’ όλα να τα γνωρίσει και η  τοπική κοινωνία, αλλά πολύ περισσότερο γιατί θέλουμε να παρακαλέσουμε όσους γνωρίζουν πρόσωπα, καταστάσεις ή άλλες πληροφορίες και θέλουν να μας βοηθήσουν,  να μας τις γνωστοποιήσουν στο τηλέφωνο 2462022511 ή στα e-mail mail@2dim-greven.gre.sch.gr  και karaliolio@sch.gr.

Σήμερα  στα  πλαίσια αυτής της  δραστηριότητας, θα   δημοσιοποιήσουμε    το μήνυμα που μας έστειλε η κα Μαρία Καραγιάννη – Λιούζα στο οποίο μας παρουσιάζει μία εκδοχή της προέλευσης του ονόματος της πόλης των Γρεβενών.

 «ΤΑ ΓΡΙΒΑΝΑ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ

…… ήταν κάποτε μια μικρή πόλη, με μικρά πλινθόκτιστα σπίτια ασπρισμένα με ασβέστη, με χάνια πολλά, με ποτάμια, με νερά… αναπόφευκτο πέρασμα για ταξιδιώτες. Ένας τόπος σταθμός, ένας τόπος ξεπέζευσης, ξεκούρασης και διανυκτέρευσης των καβαλάρηδων, των κυρατζήδων με τα καραβάνια τους από την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και όχι μόνο….

Θα ξαποστάσουμε στα ΄΄Γριβανά΄΄ τα σπίτια…..

     Μια φράση μια ιστορία!

Τα μικρά, ασπρισμένα απ’ τον ασβέστη σπίτια καθώς ήταν βουτηγμένα στη λάσπη λόγω της υγρασίας του ποταμού και του περιβάλλοντος, αντανακλούσαν κάτι γκρίζο στα μάτια των ταξιδιωτών – καβαλάρηδων, κάτι από το χρώμα του περήφανου αλόγου τους, του Γρίβα! και δίκαια ονόμασαν τα σπίτια  Γριβανά……

      Ήμουν μικρή, μαθήτρια Γυμνασίου όταν άκουσα την παραπάνω ιστορία, έμοιαζε με παραμύθι……

      Καθώς επέστρεφα απ’ το σχολείο, στο δρόμο προς την Ευαγγελίστρια, μια κυρία αρχοντική, ηλικιωμένη (άγνωστη για μένα) χρειάστηκε τη βοήθειά μου.  Την οδήγησα στο αρχοντικό της (απέναντι ακριβώς από την εκκλησία). Της ρώτησα ευγενικά αν κατάγεται από τα Γρεβενά. Μου είπε ότι, ονομάζεται Ελισάβετ Μπουσίου (γόνος της μεγάλης οικογένειας Μπουσίου), ότι μεγάλωσε στην Πόλη, σπούδασε στο Παρθεναγωγείο, μένει στην Αθήνα, αλλά αγαπά πολύ τον τόπο καταγωγής της, τα Γρεβενά. Χάρηκε πολύ από την παρέα που της έκανα και μου αφηγήθηκε πολλά με αφάνταστο ζήλο και σεβασμό προς την ιστορία του τόπου μας. Η αφήγησή της όμως, εστιάστηκε περισσότερο στους καβαλάρηδες – κυρατζήδες που δικαίως βάφτισαν την πόλη μας Γριβανά, μια λέξη, προερχόμενη από το γκρίζο χρώμα του περήφανου αλόγου τους, Γρίβα. Ήθελε η κα Μπουσίου να μου μεταδώσει προφορικά την ονομασία της πόλης μας, όπως ακριβώς την προσφωνούσαν οι ταξιδιώτες: τα Γριβανά τα σπίτια!

        Αργότερα, αναζητώντας ονομασίες της πόλης των Γρεβενών  σε σχετικά άρθρα συγγραφέων του τόπου μου και όχι μόνο, εστιάστηκα στη γραπτή μαρτυρία του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου [905 – 953] όπου αναφέρεται, ευκρινώς, το όνομα ‘‘Γριβανά’’.

Ενθυμούμενη, την προφορική μαρτυρία της αειμνήστου Ελισσάβετ Μπουσίου και προς τεκμηρίωση των, ως άνω, προαναφερομένων συνέδεσα τη λέξη ‘‘Γριβανά’’ με τη φράση των ταξιδιωτών – καβαλάρηδων:

«θα ξαποστάσουμε στα Γριβανά τα σπίτια!»

Γριβανά, με μια παραλλαγή του  (ι)  σε  (ε)   Γρεβανά  και χάριν ευφωνίας ΓΡΕΒΕΝΑ.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΏ

Μαρία Καραγιάννη – Λιούζα»                                                         

Και εμείς την ευχαριστούμε πολύ, για μια ακόμα φορά…

Το μήνυμα διαβάστηκε στην τάξη, εμπλουτίστηκε από έρευνα στο διαδίκτυο και από τη συζήτηση που ακολούθησε...

Στο διαδίκτυο http://www.grevena.gov.gr/index.php/general/historyculture.html  βρήκαμε ότι: "Τα Γρεβενά αναφέρονται για πρώτη φορά σε κείμενο με το όνομα Γριβάνα από τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο (905 – 953). Το όνομα συναντιέται σε γραπτές και προφορικές πηγές με τις παραλλαγές «Γραιβινό», «Γρεβενός», «Γρεβυνόν», «Γκρεμπενίτζ», «Γρεβαινά», «Γρεβαινό» κλπ. Ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ (1806) το αναφέρει ως Γκερεμπέντε. Ούτε στο ετυμολογικό λεξικό ούτε στη γραμματική της ελληνικής γλώσσας υπάρχει λέξη ή ρίζα τέτοιας λέξης. Η εκδοχή της σύνθετης λέξης Γραία-Αιανά=Γρεβενά συναντάται στη μυθολογία και δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν σοβαρή ερμηνεία. Το πιθανό είναι η τοπωνυμία να είναι λατινικής προέλευσης, καθώς στη λατινική γλώσσα υπάρχει η λέξη gravis = δυσχερής, απότομος, τραχύς και το επίρρημα grave με παραπλήσιες έννοιες. Στα Σλάβικα υπάρχουν οι λέξεις greban που σημαίνει τραχύ και απότομο τόπο και grebenπου σημαίνει αυτό που οδηγεί τα χτένια του αργαλειού, με τα οποία ύφαιναν τα χονδρά μάλλινα υφάσματα, που λέγονταν και γράβανα ή γραβάνια. Η εκδοχή της λατινικής προέλευσης είναι πιο κοντά, επειδή υπάρχουν παραπλήσιες ονοματολογίες, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, όπου δεν μπορεί να στηριχθεί ιστορικά η σλαβική επιρροή."